Lá ổi – Cây nhà lá vườn giúp cá giải độc thuốc trừ sâu

Trong số các chất kích thích miễn dịch được sử dụng trong nuôi trồng thủy sản, thảo dược là xu hướng hiện nay vì chúng thân thiện với môi trường, hiệu quả về kinh tế, ít tác dụng phụ nên được dùng trong phòng ngừa và điều trị bệnh cho cá. Hơn nữa, các loại thảo dược này còn thúc đẩy quá trình tăng trưởng, làm giảm độc tính của nhiều hợp chất hóa học, kim loại nặng đối với cá. Thảo dược tiềm năng được nói đến ở đây chính là ổi, được bổ sung vào thức ăn để cải thiện sự tăng trưởng, sức khỏe, tăng khả năng miễn dịch và khả năng kháng bệnh ở nhiều loài cá, chúng là lựa chọn tốt nhất để thay thế cho kháng sinh.

Lá ổi chứa nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học bao gồm chất kháng khuẩn và chất chống oxy hóa. Do đó chiết xuất lá ổi được sử dụng làm phụ gia trong thức ăn để thúc đẩy tăng trưởng, chống oxy hóa và tăng phản ứng miễn dịch của nhiều loài cá. 

Nghiên cứu này được thực hiện để đánh giá sự độc hại của thuốc trừ sâu (Cypermethrin) đối với sự tăng trưởng, phản ứng sinh hóa và phản ứng miễn dịch cũng như việc bổ sung chiết xuất lá ổi trong chế độ ăn để giảm thiểu những thay đổi do thuốc trừ sâu gây ra ở cá rô phi. 

Kết quả xác định liều gây chết 50% (LC50) ở 96 giờ của Cypermethrin đối với cá rô phi giống là 5,88 μg/L và liều bắt đầu gây chết là 0,294 μg/L, cho thấy thuốc trừ sâu cực kỳ độc hại.  

Các bạch cầu đóng một vai trò quan trọng trong miễn dịch không đặc hiệu, nó thể hiện tình trạng sức khỏe của cá. Khi cá tiếp xúc với thuốc trừ sâu (Cypermethrin) cho thấy sự sụt giảm rõ rệt về số lượng tế bào bạch cầu và hồng cầu, nồng độ hemoglobin (Hb) và chỉ số Ht (hematocrit). Mặt khác, cá rô phi được cho ăn giàu chiết xuất lá ổi thì số lượng tế bào bạch cầu và hồng cầu, nồng độ Hb và mức Ht đã tăng lên đáng kể. 

Theo kết quả của nghiên cứu này, cá bị nhiễm độc thuốc trừ sâu được bổ sung chiết xuất lá ổi trong chế độ ăn thì các chỉ số tế bào bạch cầu và hồng cầu, nồng độ hemoglobin (Hb) và chỉ số hematocrit (Ht) cũng gần như ở mức bình thường. Điều này có thể là do các hợp chất phenolic trong chiết xuất lá ổi, liên kết với màng hồng cầu bảo vệ chúng khỏi các độc tính thuốc trừ sâu.

Ổi là loài cây ăn trái phổ biến, bên cạnh đó lá cũng là thảo dược hiệu quả trong nuôi trồng thủy san·

Ở cá, glucose và cortisol được xem như là chất đánh dấu stress. Trong nghiên cứu này, nghiệm thức bị nhiễm độc thuốc trừ sâu (Cypermethrin) cho thấy sự gia tăng đáng kể nồng độ glucose và cortisol so với nhóm đối chứng. Hơn nữa, ở nghiệm thức này cũng suy giảm đáng kể hoạt động của enzyme AChE (Acetylcholinesterase) trong huyết thanh, có thể là dấu hiệu của stress do nhiễm độc thuốc trừ sâu. Mặt khác, khi cá nhiễm độc thuốc trừ sâu (Cypermethrin) được bổ sung chiết xuất lá ổi trong chế độ ăn dẫn đến việc giảm đáng kể nồng độ glucose và cortisol kèm theo sự gia tăng hoạt động của enzyme acetylcholinesterase (AchE). 

Tổng số protein trong huyết thanh có thể được phân loại chủ yếu thành hai nhóm; albumin và globulin, đóng vai trò quan trọng trong phản ứng miễn dịch ở cá. Chiết xuất lá ổi trong nghiên cứu này đã làm tăng hàm lượng protein, albumin và globulin trong huyết thanh.

Nghiên cứu này cho thấy hàm lượng protein, globulin và albumin thấp ở cá bị nhiễm độc thuốc trừ sâu, nhưng lại tăng khi được bổ sung chiết xuất lá ổi trong chế độ ăn, điều này cho thấy tác dụng kích thích miễn dịch của chiết xuất lá ổi đối với cá rô phi. Việc sử dụng chiết xuất lá ổi giúp tăng cường hoạt động của các enzyme liên quan đến miễn dịch (protease, antiprotease và peroxidase) trong chất nhầy của cá rô phi.

Nhiễm độc thuốc trừ sâu đã làm chậm quá trình phát triển của cá. Sự chậm trễ này có thể liên quan đến căng thẳng sinh lý do độc tính thuốc trừ sâu đã giảm sự thèm ăn của cá dẫn đến lượng thức ăn không đủ và giảm lượng protein và lipid trong cơ thể cá.

Người ta nhận thấy rằng việc bổ sung chiết xuất của lá ổi đã thúc đẩy tăng trưởng, kích thích sự thèm ăn, tăng cường khả năng miễn dịch và khả năng kháng bệnh cũng như giảm căng thẳng ở cá. Các hợp chất hoạt tính sinh học của chiết xuất lá ổi như tinh dầu, axit béo, tannin, alkaloids, axit phenolic, flavonoid….đã kích thích sự tiết ra các enzyme tiêu hóa dẫn đến sự gia tăng đáng kể lượng thức ăn và sự tăng trưởng của cá. Một nghiên cứu gần đây đã chứng minh chế độ ăn giàu chiết xuất lá ổi đã làm giảm sự xâm nhập của Vibrio harveyi trên da, lá lách và gan ở cá do đó làm giảm sự lây nhiễm của các vi khuẩn này và cải thiện khả năng kháng bệnh. Việc bổ sung chiết xuất lá ổi có thể được coi là một phương pháp hiệu quả đầy hứa hẹn chống lại bệnh do loài Vibrio gây ra cho cá rô phi. 

Thuốc trừ sâu (Cypermethrin) là vô cùng độc hại, làm chậm quá trình phát triển, thay đổi các phản ứng sinh hóa cũng như miễn dịch ở cá. Chính vì thế, nên bổ sung chiết xuất lá ổi trong chế độ ăn để làm giảm độc tính của thuốc trừ sâu gây ra. Đồng thời, việc bổ sung chiết xuất lá ổi cũng kích thích sự thèm ăn, tăng cường khả năng miễn dịch và kháng bệnh của cá.

Nguồn Sương Phạm-Tép Bạc